“Tôi là một con người bình thường// Sống một cuộc sống bình thường/ Ước mơ cũng bình thường// Thơ tôi làm mộc mạc, dung dị/ Ai thích thì đọc, không thích thì thôi/ Khen, chê miễn nhiễm”
Một quan niệm. Một cách ứng xử. Và trên hết là một trải nghiệm văn hóa tưởng bình thường nhưng rất sâu sắc của Vũ Khắc Tĩnh, một người viết văn làm thơ lặng lẽ, khiêm cung nhưng có con đường và nét độc đáo riêng mình, nhất là qua những bài thơ 1-2-3 mang tính “lý luận” đáng suy ngẫm về thơ: “Nếu một ai đó đã từng làm thơ// Không sa vào những tưởng tượng ngẫu hứng/ Ngày chạm mặt hư vô// Đêm vồ vập những toan tính mơ hồ/ Dấy lên những khoái cảm/ Vô hình trung trở thành vô dụng”. (PH)
Thơ 1-2-3 mỗi bài thơ là chỉnh thể độc lập gồm 3 đoạn, 6 câu.
Đoạn 1 chỉ có 1 câu gồm tối đa 11 chữ hoặc ít hơn, đồng thời cũng là tên bài thơ, nhằm tránh trùng lắp tên những bài thơ đã xuất hiện.
Đoạn 2 có 2 câu, với mỗi câu tối đa 12 chữ hoặc ít hơn. Còn đoạn 3 có 3 câu, với mỗi câu tối đa 13 chữ hoặc ít hơn. Chữ càng tinh lọc càng đa nghĩa càng giá trị.
Đề tài Thơ 1-2-3 hoàn toàn tự do, nội dung chủ yếu đi từ ngoại cảnh dần vào chiều sâu nội tâm tác giả muốn biểu hiện.
Đặc biệt khuyến khích tính độc lập từng câu thơ trong mối tương quan toàn bài, đồng thời giữa câu 1 và câu 6 có tính hô ứng để nội dung bài thơ chặt chẽ, thống nhất trong một không gian thẩm mỹ riêng biệt.
Không khuyến khích biến thể các loại thơ truyền thống: lục bát, song thất lục bát, tứ tuyệt, ngũ ngôn, lục ngôn, thất ngôn… thành Thơ 1-2-3.
Tôi đi ngược con đường đầy bóng tối
Tôn thờ những con người vẻ mặt ngờ nghệch
ngổ ngáo
Nhưng vẫn còn sĩ diện
Hơn những con người vẻ mặt vênh váo
Núp bóng dưới vầng hào quang của kẻ khác
Không phải là của mình, làm chỗ dựa
Tôi vẫn chưa tìm được con đường nào để đi
Ngập ngụa trong vòng lẩn quẩn sáo mòn
trống rỗng
Hoang tưởng về triết lý nhân sinh
Khi đã bắt gặp ánh bình minh chiếu rọi
Đốt cháy niềm đam mê nghệ thuật
Biến tôi thành một con người dốt có học
Cửa thiên đường đã bị khoá
Mặt trời chết lâm sàng trong đám mây u ám
Hớp những ngụm không khí thoảng mùi hoang phế
Bàn tay thô tháp đưa lên như mũi tên
Nghe mùi cám dỗ bị hành hình
Ta nuốt những ý nghĩ rời rạc như nuốt viên thuốc đắng
Nếu một ai đó đã từng làm thơ
Không sa vào những tưởng tượng ngẫu hứng
Ngày chạm mặt hư vô
Đêm vồ vập những toan tính mơ hồ
Dấy lên những khoái cảm
Vô hình trung trở thành vô dụng
Ta đã bao lần ngậm phải trái đắng
Mắt ngây ngô thiêu đốt những dại khờ
Phải biết nâng niu những giá trị đích thực
Mắt đăm đắm ngó về phía trước
Dù ảo ảnh nhưng ta vẫn ngưỡng mộ
Có khi gọi mời một chút phù du
Tôi là một con người bình thường
Sống một cuộc sống bình thường
Ước mơ cũng bình thường
Thơ tôi làm mộc mạc, dung dị
Ai thích thì đọc, không thích thì thôi
Khen, chê miễn nhiễm
VŨ KHẮC TĨNH
