VHSG- Nguyễn Thị Hoàng được xem là một trong 5 nhà văn nữ hàng đầu của miền Nam trước 1975 (cùng Nhã Ca, Nguyễn Thị Thụy Vũ, Túy Hồng, Trùng Dương) vừa tái xuất hiện làng văn với tập truyện ngắn Trên thiên đường ký ức và tập thơ Mây bay qua trời xưa do New Viets phối hợp NXB Hội Nhà văn ấn hành năm 2020. VHSG xin trân trọng giới thiệu lời tựa của nhà văn Nguyễn Thị Hoàng về tập truyện Trên thiên đường ký ức.
Thời của những khúc viết này ngắn ngủi từ 1967 đến 1972, với những tuyển tập truyện ngắn Trên thiên đường ký ức, Cho những mùa xuân phai, Đất hứa, Vết sương trên ghế đá hồng, Dưới vầng hoa trắng… Nửa thế kỷ im lìm, khuất bóng cho tác phẩm, người đọc và người viết cuộc đồng hành dang dở. Nhưng tất cả vẫn còn đâu đó truân chuyên và cách trở, trong âm vang mơ hồ của ký ức, từ ấy đến bây giờ và còn mãi cho đến ngày tro bụi bay lên thoát cõi người.
Trên thiên đường ký ức đứng tên cho toàn tập, vì là chút di sản tinh thần bé nhỏ thương yêu, ôm trọn thời ấu thơ, đã như bóng ảnh đồng hành vô hình nuôi dưỡng, nâng đỡ và che chở cho người viết suốt đường đời qua mê lầm, oan khiên, bạc đãi, ngộ nhận, của khổ nạn triền miên tâm và cảnh. Khách quan sẽ chẳng nhìn thấy gì trong đó, nhưng với người viết lại, mỗi hình ảnh, mỗi vết tích nhỏ nhoi đều là một thiên đường trong nghĩa đơn sơ là đẹp đẽ nhất, thuần khiết nhất, tôn quý nhất đủ xúc động tâm cảm bùi ngùi tưởng tiếc, ngôi nhà và những lối đi trong trường Khải Định Huế, tòa Tịnh Cư Đường nguy nga ở Quảng Trị, làng quê nội ngoại thời tản cư, cuộc hồi cư trở về nơi chốn cũ tan hoang… những năm bốn mươi.
Những truyện ngắn, nội dung, tầng bậc và tính cách khác nhau, thường khởi nguồn từ một thoáng thấy về cảnh (Rừng lao xao) hay người (Trên miền xanh lá cây), một xúc động từ cái đẹp (Thành lũy hư vô), một cảm kích tương giao, nỗi niềm ấm ức không thể nói trong đời sống thật (Nắng bên trời, Bọt biển), từ chiêm bao ứng hiện (Đất hứa)… Chỉ là như thế, nhưng chứa đựng được ít nhiều suy nghiệm về con người cuộc sống và những băn khoăn trong nội thể âm u, hoặc những ước mong, tưởng tiếc bồi hồi (Đêm tàn oanh trảo)… hoặc ẩn dụ về tình yêu và sự chết (Tan theo sương mù). Chung thủy tuyệt đối dẫu làm sống được cái chết vẫn sẽ chấm dứt khi hình bóng khác thoáng qua tâm tưởng, chia lìa cuộc hợp nhất âm dương.
Không chỉ sống hay chết mà còn hay mất nhau trong tương quan khi không còn niềm tin vào tuyệt đối thiêng liêng. Nên bóng dáng sống trong chết biến tan theo sương mù ảo giác của kẻ tưởng chung tình.
Không gian hay bối cảnh những chuyện này quanh quẩn Saigon, Đà Lạt, Nha Trang, ba cạnh một tam giác con đường về đi cũ mòn của người viết. Thoáng bóng Đài Bắc (Dưới vầng hoa trắng, Bóng lá hồn hoa), Osaka (Dòng sông chết, Bóng ma), Kyoto (Tan theo sương mù), Seoul (Rừng lửa đen, Mùa xuân một lần), hoài niệm chuyến đi năm 1970.
Dòng truyện ngắn này chấm dứt, khoảng 1972. Về sau, khi viết lại hay viết tiếp, như con người và cuộc đời, những trang viết đã chuyển thể qua một tính cách và tầng bậc khác, khó gọi tên đúng là gì, nên tôi vẫn là tôi mà tôi ấy không thể nào là tôi này nữa. Tế hệ đọc những trang cũ ngày xưa đã già cỗi hoặc lụi tàn. Tuổi trẻ ngày nay sẽ hoàn toàn xa lạ và có thể vô cảm với mớ đồ cũ trên tay, nhưng qua dòng trôi chảy của thời gian và thế sự, biết đâu vẫn còn có ai vớt lại chút bọt bèo
mong manh của quá khứ. Chút bọt bèo có thể sẽ là mầm xanh cho mùa hoa trái mới, cũng có thể là phiến hóa thạch vô tri vì cuộc đợi chờ vô vọng mấy mươi năm mà kỳ thực đã mấy nghìn năm bên bờ ảo hóa.
2019
NGUYỄN THỊ HOÀNG
