VHSG- Cá bã trầu bé bằng miếng trầu nhai dở. Con cái bầu bĩnh mầm mẫm kệch cỡm. Cái bụng đầy trứng dâm đãng xệ xuống. Con đực thân màu đỏ đun đỏ cờ óng ả. Vây dài tua rua đỏ rực pha lẫn màu xanh biếc cánh trả rất lộng lẫy. Dưới bụng con đực trưởng thành có hai sợi chỉ vàng tươi pha đỏ dài lóng lánh như kim tuyến càng tôn thêm sự cao quý sang trọng của các quý ông.
Bã trầu
Cá bã trầu bé bằng miếng trầu nhai dở. Con cái bầu bĩnh mầm mẫm kệch cỡm. Cái bụng đầy trứng dâm đãng xệ xuống. Con đực thân màu đỏ đun đỏ cờ óng ả. Vây dài tua rua đỏ rực pha lẫn màu xanh biếc cánh trả rất lộng lẫy. Dưới bụng con đực trưởng thành có hai sợi chỉ vàng tươi pha đỏ dài lóng lánh như kim tuyến càng tôn thêm sự cao quý sang trọng của các quý ông.
Dù nhỏ nhưng bã trầu đực rất hung hăng hiếu chiến. Quanh bờ ao bờ sông chỗ nào nước xao động nổi sóng chắc chắn ở đó thể nào cũng có hai con bã trầu đực đang chiến nhau. Khi đã vào trận bã trầu rất anh hùng không giết được tình địch quyết không dừng. Thà chết chứ không bao giờ bỏ chạy.
Xem bã trầu đánh nhau rất hấp dẫn. Bởi bã trầu có rất nhiều cơ mưu miếng đòn chiêu trò lừa né để tấn công triệt hạ đối thủ. Vì trận nào cũng đánh nhau đến cùng nên bao giờ cũng ngã ngũ kẻ thắng kẻ thua.
Kẻ thua thì vây lưng tan nát đầu đuôi sứt sẹo tã tượi như một miếng dẻ rách. Với tấm thân tàn rời trận chiến nó tức khắc bị loài khác ăn thịt. Kẻ thắng thì được lũ bã trầu cái bầu bĩnh mắn đẻ rình rập đâu đó ùa ra ve vãn uốn éo nhào lượn đón rước tưng bừng. Thế mới sướng.
Trong mỗi ao mỗi đoạn sông mỗi vùng hồ chỉ có một con bã trầu vua. Đó là con đực mạnh mẽ nhất làm chủ nhân ông. Những con đực khác đều bị nó tiêu diệt.
Hoạn trâu
Sớm nào thú ý đến nhờ bà Nội nấu hộ nồi nước sôi nghĩa là hôm ấy hoạn trâu. Nhà Cò Bé sát sân kho Hợp tác xã. Ngõ rộng lại có một hàng duối cổ. Đó là nơi bao năm tập kết trâu đực về để hoạn.
Trong mấy trăm con trâu đực mới lớn người ta chỉ chọn vài con làm giống. Số còn lại đều hoạn cho béo để kéo cày.
Trâu mộng rất khỏe hung dữ. Để hoạn người ta phải đóng róng từng con một. Sau đó cột chặt bốn chân vào bốn cây duối cổ. Đầu và sừng buộc chặt vào róng không cử động được.
Thú y lấy nước sôi để nguội tẩm khăn lau sạch bìu dái trâu. Trâu mộng con nào hai hòn dái cũng lớn thõng xuống như hai quả soài đại. Họ dùng dao rạch mạnh dứt khoát dọc bìu rồi nhanh tay kéo hai hòn tròn căng màu trắng sữa nóng hổi bốc khói.
Trâu mộng đã bị cột chặt toàn thân gồng lên rùng rùng giãy giụa mắt trợn ngược vằn đỏ máu. Khi bị hoạn con nào cũng rống lên thảm thiết. Khi hoạn xong toàn thân chúng chùng xuống đứng bất động chết đứng. Con nào nước mắt cũng đầm đìa tuôn như mưa.
Cò Bé lần nào cũng tò mò xem hoạn trâu nhưng bao giờ cũng sợ thót tim. Đôi khi nó vơ vẩn: Trâu thì hoạn ở ngõ nhà nó còn các anh thanh niên xóm thì hoạn ở đâu. Nó không biết. Chả biết mỗi lứa người ta chọn mấy anh choai choai làm giống.
Miếu Ngô
Miếu Ngô ở cuối làng đầu xóm người Hoa. Miếu nhỏ bên đường quay mặt ra Cồn Trắng nghĩa địa Khách. Xóm người Hoa ngày xưa gọi là phố Khách nằm sát cửa biển một bên là miếu Ngô một bên là đền Bà Thiên Hậu. Đền vốn thờ cá Ông sau phối thờ hoàng hậu và các công chúa nhà Tống chết trôi.
Miếu Ngô chỉ có người Hoa vào cúng bái hương khói người Việt không ai bén mảng đến đó. Miếu vắng vẻ lạnh lẽo cô tịch hoang vu rùng rợn. Đồn rằng xưa người Khách chôn vàng dưới đất xây miếu lên trên. Kho vàng có thần giữ của là một thiếu nữ Khách xinh đẹp lạ lùng.
Nghe nói cứ vào tinh sương hoặc choạng vạng những ngày mù biển ai qua miếu Ngô cũng thấy một cô gái Khách thanh mảnh rỏng rớt mặc bộ sườn xám trắng lốm đốm hoa đỏ thướt tha ngồi nghiêng trải tóc bên bậc thềm miếu. Cô gái miếu Ngô rất nhiều người đã gặp nhưng chưa ai nhìn rõ mặt bao giờ.
Trai làng Chỉ Thiện tuyệt nhiên không ai dám bén mảng đến gần miếu Ngô. Đấy là do sợ rằng cô gái ấy theo về nhà.
Cá chép
Đang mùa cá đẻ. Hai anh em Cò Bé và Cò Con rủ nhau đi soi cá. Khu Kè nước đã dâng lên những chân ruộng sâu. Đó là nơi hàng năm cá tìm về đẻ.
Hơi xuân tràn ngập cánh đồng đêm. Tiếng cá bơi lội giao hoan vật đẻ bì bõm lao xao rộn rã khắp cánh đồng.
Vừa đến khu ruộng sâu. Khua đèn một vòng đã thấy lấp lánh dưới làn nước trong vắt một đàn cá chép đỏ. Vây đuôi phe phẩy vẩy đỏ lấp lánh phản quang ánh đèn. Đàn cá đông đúc chen chúc ung dung xếp hàng đến vài chục con. Hai anh em đưa mắt cho nhau phân chia. Cò Bé úp nơm Cò Con chém dao.
Nhanh như chớp. Nơm đã được ấn sâu xuống ruộng. Dao đã chém xuống bùn. Nhưng nước vẫn trong suốt nhìn quanh không thấy một con cá nào không thấy sóng xao cá chạy.
Hai anh em kiên trì tìm khắp khu ruộng mấy vòng nhưng không thấy một con cá nào. Lại đi hết một vòng bờ ruộng. Khu ruộng bờ đắp kín mít kiên cố. Tự dưng đồng không mông quạnh vắng ngắt ớn lạnh.
Tối ấy hai anh em bỏ buổi soi cá về sớm.
Mẹ nói người làng thi thoảng vẫn gặp đàn cá chép đỏ như thế ở ngoài đồng.
Dã hương
Nơi đình làng Chỉ Thiện có một cây dã hương cổ thụ trăm năm. Cây quanh năm xanh tốt. Mùa nảy lộc nở hoa hương thơm ngào ngạt khắp nơi.
Tương truyền gốc cây dã hương chính là nơi chức dịch xưa sử kiện. Kể rằng nếu người ngay chạm tay vào gốc cây thì cây tỏa hương thơm ngát. Nếu người gian chạm tay vào gốc cây lá cây sẽ đổ xuống ào ào.
Bởi sự linh ứng của cây dã hương nên làng Chỉ Thiện bao đời không bao giờ có người xấu. Người làng ai cũng hồn hậu thuần phác tử tế. Dân làng bảo vệ cây dã hương như báu vật.
Một lần có một đoàn cán bộ lãnh đạo của tỉnh về xã. Nghe chuyện họ không tin. Thế là họ kéo nhau ra gốc cây để thử. Mấy vị chức to nhất cùng sờ tay vào gốc cây. Lập tức lá cây ào ào đổ xuống như mưa. Ai cũng vô cùng khiếp sợ.
Đoàn cán bộ tỉnh đi không lâu thì cây dã hương bị đốn hạ với lời giải thích đó là tàn dư của chế độ phong kiến thối nát. Đó là mê tín dị đoan sai quan điểm của Đảng.
Ngày nay dân làng Chỉ Thiện đã nhiều người giầu có nhưng trộm cắp như rươi. Ai cũng tiếc cây dã hương đã bị cách mạng chặt phá mất rồi.
NGUYỄN LINH KHIẾU
(Còn tiếp)
